Czytając grupy dyskusyjne jak i nasze forum wiele razy natknąłem się na pytania związane z problemami podczas pracy nagrywarek lub czytników CD-ROM. Zazwyczaj odpowiedzi były podobne i ograniczały się jedynie do stwierdzenia, że konieczna jest instalacja sterowników ASPI. Poza tym lapidarnym stwierdzeniem można było znaleźć jeszcze kilka dodatkowych informacji o tym jaką wersję sterownika należy zainstalować i skąd można go pobrać. Przyznam się, że wiele razy zdarzyło mi się odpowiadać w podobnym stylu i nie zastanawiałem się nigdy dokładniej czym jest ASPI, za co tak naprawdę odpowiada i dlaczego są z nim problemy. Oczywiście posłusznie instalowałem sterowniki ASPI i wszystko działało aż do czasu. Otóż pewnego dnia podczas pracy nad jedną z książek mój system (MS Windows XP Pro) przestał widzieć czytnik CD-ROM oraz nagrywarkę - oba urządzenia współpracują interfejsem IDE. Sytuacja która miała miejsce była o tyle dziwna, że w Menadżerze Urządzeń wszystkie napędy były widoczne natomiast część programów związanych z nagrywaniem płyty CD (ClonyXXL, EAC) przestały widzieć wspomniane napędy a nadal poprawnie działała moja druga nagrywarka która podłączona jest do kontrolera SCSI.

Dość długo kombinowałem by wszystko wróciło do normy ale się udało. Zdarzenie to jednak miało jeszcze inne konsekwencję. Otóż postanowiłem pozbierać w sieci dostępne informacje na temat ASPI i opublikować je w postaci artykułu. Mam nadzieję, że pomysł się spodobał i jesteście zadowoleni z informacji oraz porad które tutaj zawarłem.

Odrobina teorii nigdy nie zawadzi

ASPI - Advanced SCSI Programming Interface jest sterownikiem, który odpowiada za poprawną pracę i obsługę urządzeń SCSI jak i nagrywarek czy czytników CD-ROM współpracujących z magistralą IDE. ASPI definiuje zestaw podstawowych programowych poleceń oraz podstawy komunikacji programów z adapterami SCSI. Jest niezależny od sprzętu i stanowi jedynie "pomost" pomiędzy programem a urządzeniem. Najpowszechniej stosowane sterowniki ASPI pochodzą z firmy Adaptec, lecz wiele programów nagrywających stosuje własne. Stwarzało to w przeszłości wiele problemów.

W zależności od wersji posiadanego systemu operacyjnego sterowniki mogą być instalowane wraz z nim lub też zachodzi konieczność doinstalowania odpowiednich plików. Poniżej opisałem dokładnie jak wygląda sytuacja z dystrybucjami systemów MS Windows 98/ME oraz 2000/XP gdyż w obu przypadkach mamy kilka istotnych różnic.

Instalacja w systemie MS Windows 98/Me

Domyślnie system MS Windows 98/Me posiada odpowiednie sterowniki i teoretycznie możemy z nich skorzystać zaraz po instalacji systemu. Niestety w praktyce sprawa wygląda zupełnie inaczej. Dostępne sterowniki są stare i do tego ich instalacja jest niekompletna. Można to sprawdzić za pomocą testu aspichk.exe. Autorem sterowników dostarczonych wraz z systemem jest firma Microsoft. W przypadku gdy instalujesz sterownik w wersji 4.71 musisz używać aspichk.exe który dołączony jest do archiwum sterownika.

Zgodnie z zaleceniami firmy Adaptec, która jest ściśle związane z tworzeniem sterowników i rozwojem ASPI w przypadku systemu MS Windows 98/Me powinniśmy posiadać wersję ASPI oznaczoną numerem 4.6. Jeżeli posiadasz starsze sterowniki niż 4.6 koniecznie musisz dokonać aktualizacji. Oczywiście przy okazji wykonywania takich operacji można sięgnąć po nowsze pliki oznaczone numerem 4.71.

Instalacja nowych sterowników ASPI 4.71 ogranicza się do uruchomienia pliku install.bat z parametrem X86: install.bat X86.

W nowo otwartym oknie musimy kliknąć przycisk Install. Rozpocznie się kopiowanie odpowiednich plików a po chwili na ekranie pojawi się następne okno.

Zawiera ono informację o tym, że instalacja powiodła się i pozostaje nam jedynie kliknięcie za pomocą kursora myszy w przycisk Reboot. Restart komputera jest konieczny do uaktywnienia wprowadzonych zmian.

Jeżeli chcemy się upewnić czy instalacja sterownika ASPI przebiegła pomyślnie można sprawdzić czy na dysku znajdują się odpowiednie pliki:

• windowssystemiosubsysapix.vxd
• windowssystemwinaspi.dll
• windowssystemwnaspi32.dll
• windowssystem aspienum.vxd

Poza plikami w rejestrze systemu powinny znajdować się następujące klucze:

Oczywiście również tym razem możemy skorzystać z programu aspichk.exe. W przypadku gdy instalujesz sterownik w wersji 4.71 musisz używać aspichk.exe który dołączony jest do archiwum sterownika.

Instalacja w systemie MS Windows 2000/XP

W przypadku systemów opartych o linię NT problem z ASPI jest o wiele bardziej złożony. Otóż w systemach tych nie mamy zainstalowanych żadnych sterowników ASPI. Jeżeli nie wierzycie można użyć aspichk.exe zaraz po instalacji systemu by przekonać się, że to co napisałem jest prawdą. W związku z tym, że nie ma ASPI od razu możemy przejść do instalacji pamiętając o tym systemy te potrzebuje następujących plików. Odpowiednia tabela znajduje się poniżej.

Oczywiście w przypadku obu systemów możemy skorzystać z najnowszych sterowników ASPI oznaczonych numerem 4.71.

Instalacja ASPI dla systemu MS Windows 2000 przebiega dokładnie tak samo jak to miało miejsce w przypadku MS Windows 98. Innymi słowy musimy uruchomić plik install.bat wraz z parametrem X86 - install.bat X86.

Natomiast w celu zainstalowania sterowników ASPI dla systemu MS Windows XP musimy skorzystać z innego parametru - XP32 - install.bat XP32. Również tym razem nie obejdzie się bez restartu komputera.

Poprawność instalacji ASPI pod kontrolą MS Windows XP oraz 2000 możemy sprawdzić poprzez odszukanie następujących plików na dysku.

• WINNTSYSTEMWINASPI.DLL
• WINNTSYSTEMWOWPOST.EXE
• WINNTSYSTEM32WNASPI32.DLL
• WINNTSYSTEM32DRIVERSASPI32.SYS

Dodatkowo w rejestrze systemu powinny znajdować się poniższe klucze:

Oczywiście testy można również przeprowadzić za pomocą aspichk.exe. W przypadku gdy instalujesz sterownik w wersji 4.71 musisz używać aspichk.exe który dołączony jest do archiwum sterownika.

Gdy zaczynają się problemy

Życie byłoby nudne gdyby nie problemy i przeciwności które nas spotykają. Zasadę tę można spokojnie przenieść na grunt komputerów. Bez problemów korzystanie z komputera byłoby nudne a ja nie miałbym o czym pisać :. W przypadku sterowników ASPI również możemy napotkać pewne problemy. Dokładniej mówiąc może zdarzyć się sytuacja gdy sterowniki będą poprawnie zainstalowane, aspichk.exe zakomunikuje, że wszystko jest OK a niektóre programu nie będą widziały napędu CD-ROM czy też nagrywarki.

Przyznam się, że mnie również spotkało coś takiego. Sterowniki ASPI zainstalowane poprawnie, aspichk.exe nie zgłasza błędów a ClonyXXL oraz EAC nie widzi urządzeń wpiętych do kontrolera IDE. Ciekawostką jest to, że urządzenia podłączone do kontrolera SCSI działają poprawnie. W chwilach gdy jesteśmy już bliscy wyrzucenia komputera przez okno w związku z zaistniałymi problemami bardzo pomocny może okazać się pakiet o nazwie ForceASPI 1.7.

Rozwiązywanie problemów rozpoczynamy od pobrania odpowiedniego pliku z internetu i rozpakowania go na dysku twardym. Następnie musimy uruchomić plik o nazwie killaspi.bat. Dzięki temu usuniemy wszystkie wpisy związane z ASPI w posiadanym systemie operacyjnym. Po skasowaniu starych wersji sterowników konieczny jest restart komputera. Może się tak zdarzyć, że system nie będzie chciał się podnieść po tej operacji ale w takim przypadku wystarczy uruchomić komputer w trybie awaryjnym i wykonać resztę opisanych czynności. Teraz powinniśmy uruchomić plik o nazwie instaspi.bat dzięki czemu zostaną zainstalowane odpowiednie sterowniki w systemie. Koniecznie restartujemy komputer by wprowadzone zmiany odniosły skutek. Po uruchomieniu się MS Windows warto za pomocą aspichk.exe sprawdzić czy cały proces zakończył się sukcesem.

Opisany sposób rozwiązuje wiele problemów ze sterownikami ASPI i pomimo faktu, że instalowane są sterowniki w wersji 4.60 możemy go stosować w systemach MS Windows 98/ME/NT/2000.

Na koniec pamiętaj, że najnowsze sterowniki ASPI znajdziesz zawsze na naszych stronach :.

Uaktualnienie

Po napisaniu tego tekstu przyszło wiele uwag oraz opisów różnych problemów. W związku z tym postanowiłem tutaj dodać kilka - moim zdaniem, ciekawych informacji.

• ForceASPI pomimo faktu, że nie zawiera najnowszych wersji sterowników można instalować pod MS Windows XP. Bardzo często użycie tego pakietu rozwiązuje problemy jakie spotykacie w tym systemie operacyjnym.
• Na forum spotkałem się z pytaniem czy pliki WOWPOST.EXE oraz WINASPI.DLL są potrzebne dal MS Windows 2000/XP. Zgodnie z tym co jest napisane w dokumentacji dołączonej do ASPI nie są, ale posiadam dwa programy do sprawdzania czy ASPI jest poprawnie zainstalowane. Jeden z pakietu w wersji 4.71 a drugi z naszego serwera FTP. Po zainstalowaniu jedynie 2 plików test w wersji 4.71 informuje, że wszystko jest OK. Jednak drugi program diagnostyczny zgłasza błąd instalacji ASPI - brakuje pozostałych dwóch plików. Jeżeli przyjmiemy tok rozumowania zgodny z tym, że nowsza wersja wie lepiej jak ma być by było dobrze to potrzebne są tylko dwa pliki. Ja osobiście wychodzę z założenia, że spokojnie sporne pliki możemy umieścić na dysku i nie będzie z tego powodu żądnych problemów a oba testy zakomunikują, że ASPI jest zainstalowane poprawnie. Poza tym nigdy nie wiadomo czy jakiś z programów nie będzie się odwoływał do tych plików.
• Kolejna ciekawa uwaga jaka trafiła do nas po publikacji związana jest z faktem, że po instalacji najnowszego ASPI 4.71 pod MS Windows XP nadal zainstalowana była stara wersja. Jednocześnie mail zawierał rozwiązanie tego problemu - wystarczyło usunąć stare ASPI i zainstalować jeszcze raz nową wersję. Proponuję byś do usunięcia starej wersji ASPI użyć odpowiedniego skryptu z pakiety ForceASPI.